Konut kredilerinde bir dönem kapandı: Birikimi olmayana ev yok

Türkiye'de konut kredileri ve maliyetlerinde büyük değişiklikler yaşanıyor. Konut fiyatları hızla yükseliyor, ortalama bir ev 3 milyon TL'yi aşıyor. Bu yükseliş, faiz oranlarının artmasıyla konut kredilerinin aylık maliyetini artırıyor. Ev sahibi olmak isteyenler neredeyse iki ev parası kadar faiz ödemek zorunda kalıyorlar. İşte detaylar...

KONUT KREDİLERİ VE MALİYETLERİNDE BÜYÜK DEĞİŞİKLİKLER YAŞANIYOR

BETAM'ın verilerine göre, Türkiye genelinde kiralık konut fiyatları yıllık bazda %121,1 artış gösteriyor. İzmir'de bu artış oranı %140, Ankara'da ise %189'a çıkıyor. Merkez Bankası verilerine göre ise, 2023 Ağustos itibarıyla satılık konut fiyatları ülke genelinde %90,3 artmış durumda. Bu, son 1,5 yılın en düşük yıllık artış oranı olmasına rağmen, metrekare fiyatları halkın ulaşabileceği seviyeden oldukça uzak.

Ülke genelinde ortalama bir konutun metrekare fiyatı 27 bin 840 TL'yi buluyor. Yani 100 metrekarelik bir konutun fiyatı 2,7 milyon TL'yi aşıyor. İstanbul'da ise bu fiyatlar ağustos itibarıyla ilk kez 4 milyon TL'yi aşıyor.

Kamu bankaları hala en fazla 250 bin TL konut kredisi verirken, özel bankaların verdiği konut kredilerinin aylık ödeme miktarı 72 bin TL'den başlıyor. Konut kredileri artan fiyatlar ve yüksek maliyetlerle ev sahibi olmayı giderek zorlaştırıyor. Türkiye'de konut pazarı giderek daha da ısınmış durumda, vatandaşların uygun konut sahibi olma mücadelesi devam ediyor.

Türkiye'deki konut kredi koşulları ve ekonomik durum, ev sahibi olmak isteyen vatandaşlar için büyük bir zorluk oluşturuyor. Şu anki uygulamalara göre, evlerin ekspertiz değeri 1 milyon TL'nin altındaysa, bankalar yüzde 90'ına kadar kredi veriyor. 1-2 milyon TL aralığındaki evler için bu oran yüzde 60-70'e düşüyor, 2-5 milyon TL aralığındaki evlerde ise yüzde 50-60'a kadar geriliyor.

Ancak burada karşımıza çıkan ilk büyük engel, kamu bankalarının kredi kısıtlamaları. İstanbul'da ortalama bir konutun (4,1 milyon TL) yüzde 60'ına kadar kredi verse bile, bankalar en fazla 2 milyon 460 bin TL kredi sunuyor. Bu da demek oluyor ki, İstanbul'da ortalama bir daireyi satın almak için vatandaşın 1,7 milyon TL birikime sahip olması gerekiyor.

Bu miktar, geçen sene aynı döneme göre büyük bir artışı temsil ediyor; 2022'de sadece 350 bin TL civarındaydı. Bir vatandaşın 1,7 milyon TL birikimi olduğunu ve gerekli krediye sahip olduğunu varsayalım. Geriye kalan 2,4 milyon TL'lik konut kredisi için aylık ödemeler en az 72 bin TL'den başlıyor ve 116 bin TL'ye kadar çıkıyor.

Bu aylık ödemeler, geçen yılın aynı dönemine kıyasla büyük bir artışı temsil ediyor; o dönemde en düşük aylık ödeme 33 bin TL civarındaydı. Yani, 10 yılda toplamda bankaya ödenecek miktar 11,6 milyon TL'yi buluyor ve bu miktarın 9,1 milyon TL'si faiz olarak ödeniyor. Yani, bir evi satın alan vatandaş, neredeyse iki ev parasını bankaya faiz olarak ödüyor.

Sonuç olarak, Türkiye'de konut kredileri ve maliyetlerinin hızla artması, ev sahibi olmayı giderek daha zor ve maliyetli hale getiriyor. Vatandaşlar için büyük bir birikim ve yüksek aylık ödemeler gerekiyor, bu da ev sahibi olmayı oldukça zorlaştırıyor.

TÜİK'in son verilerine göre, Türkiye genelinde eylül ayında konut satışları bir önceki yıla göre yüzde 9,5 azalarak 102 bin 656'ye düştü. İpotekli konut satışları ise aynı dönemde yüzde 50,2 oranında sert bir düşüş yaşayarak 8 bin 446'ya geriledi. Ocak-eylül dönemindeki ipotekli konut satışları ise bir önceki yıla göre yüzde 29,6 azalışla 160 bin 884 oldu. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı ise sene başında yüzde 16,6 iken eylül ayına gelindiğinde bu oran 8,4 puan birden gerileyerek yüzde 8,2'ye düştü. Bu, kredili satışların büyük bir düşüş yaşadığını ve konut piyasasında ciddi bir daralma olduğunu gösteriyor.